محمد فاضلی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه شهیدبهشتی درباره حضور زنان به عنوان وزیر در کابینه دوازدهم گفت: طرح این پرسش که آیا حضور وزیر زن در کابینه دوازدهم ضرورت دارد؟ صورت‌بندی درستی از مساله نیست و ممکن است با انتخاب یک یا دو وزیر در کابینه چراغ مطالبات زنان در جامعه خاموش شود!
نشست «واکاوی ضرورت حضور وزیر زن در کابینه دوازدهم» به همت موسسه راز و باهمکاری انجمن زنان پژوهشگر تاریخ و انجمن زنان مدیر کارآفرین روز یکشنبه ۸ مردادماه در اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی برگزار شد.
در این نشست تخصصی خانم ها زهرا شجاعی، مشاور امور زنان رییس دولت اصلاحات، پروانه سلحشوری، رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی، اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، الهام ملک‌زاده، عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و علوم انسانی، فیروزه صابر، عضو موسس انجمن زنان مدیر کارآفرین و مدیرعامل بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان و محمد فاضلی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه شهیدبهشتی، سخنرانی کردند و مدیریت این نشست را کتایون مصری، مدیرعامل موسسه رسانه، اندیشه و زن (راز) به عهده داشت.
روایت فردوسی از سیاست زنانه سیندخت
ملک‌زاده از اعضای هیأت مدیره انجمن زنان پژوهشگر تاریخ اولین سخنران برنامه بود که با اشاره به روایت شاهنامه فردوسی درباره سیندخت گفت: در مطالعه‌ای که انجام دادم در دوره اساطیری نخستین رگه‌های حضور زنان در سیاست، خردورزی و کاربست اعتدال زنانه را باید از آن زن ایرانی بدانیم که سیندخت با یک توان تحلیل صحیح و برگزیدن راه و روش منطقی در تدبیر منزل و تدبیر مدون به عنوان همسر مهراب و مادر رودابه، پیش از آنکه بخواهد به عنوان پشتیبان همسر و مادر نقش‌آفرینی کند ابتدا در کسوت حامی کرامت شخصیت انسانی خودش به عنوان بزرگ‌ترین سرمایه انسانی قدم برمی‌دارد و با پذیرش یک مسئولیت خطیر و دلسوزانه و حضور در دربار کابل، از سام می‌خواهد که با خویشتنداری و پذیرش دلدادگی زال و رودابه دو سرزمین ایران و توران را گرفتار آتش کینه، خشم و تعصب نکند.
وی افزود: نتایج توصیف باشکوه فردوسی از سفارت و وظیفه خطیر سیاسی را که برای سیندخت اتفاق افتاده، مطرح می‌کند، نه با صفات مردانه بلکه دقیقا به سبب رفتارهای زنانه‌ای است که در سیندخت به تصویر می‌کشد که خردمندی و عقلانیت توامان به کار بسته است. تک‌تک ابیاتی که فردوسی در سیندخت به کار برده، دقیقا وی را به تصویر می‌کشد. در واقع آنچه که به لحاظ اسطوره‌ای می‌توانستم قدیمی‌ترین نقش‌آفرینی سفارت، سیاستمداری زنانه را جستجو کنم، در سیندخت پیدا کردم.
وی در ادامه با توجه به کمبود وقت به طور مجمل به شرح وضعیت و جایگاه سیاسی زنان در دوره تاریخی پس از اسلام و دوره معاصر پرداخته حضور زنان حکومتگر مورد توجه قرار داد.
استدلال دولت دهم در انتخاب وزیر زن بی‌اساس بود!
پس از آن تریبون در اختیار خانم شجاعی قرار گرفت و او درباره استفاده ابزاری از زنان گفت: حضور زنان در کابینه در دوره اصلاحات فراهم شد و تلاش شد که زنان در پست‌های مدیریتی کلان و میانی به کار گرفته شوند. در اثر این کوشش‌ها بود که رشد حضور زنان در پست‌های مدیریتی به ۶۳ درصد رسید و این زمینه فراهم شد تا در دولت دهم مرضیه وحیددستجردی به عنوان وزیربهداشت انتخاب شود.
وی افزود: بنابراین فعالیت‌ها و رایزنی‌های صورت گرفته در دولت اصلاحات موجب شد که دو زن در کابینه قرار گیرند و دولت بعدی بتواند کاندیدای زن برای پست وزارت معرفی کند. .وی گفت: به عنوان رعایت انصاف این سخن را مطرح می‌کنم و نه بر حسب تعصبات سیاسی و دفاع از فرد خاصی. سنگ‌بناهای گذاشته شده در دولت اصلاحات را نمی‌توان نادیده گرفت. ضمن اینکه اگر کارنامه درخشانی در رابطه با فعالیت سیاسی زنان در کابینه وجود نداشت، تقریبا این اقبال عمومی هم صورت نمی‌گرفت. اگرچه توجیحی که برای انتخاب وزیر زن به عنوان وزیربهداشت در دولت دهم احمدی‌نژاد ارائه شد، خیلی بی‌اساس بود.
این فعال سیاسی زنان ادامه داد: در آن زمان گفته شد که چون زنان بیماری‌هایی می‌گیرند که نمی‌توانند به پزشک مرد مراجعه کنند، یک وزیر بهداشت زن انتخاب می‌کنیم تا موجب راحتی و آرامش خاطر خانم ها شود. این استدلال دولت دهم در انتخاب وزیر زن بود. صحبتی از توانمندی و رشد مشارکت سیاسی زنان در میان نبود؛ زیرا این دولت اصلا نظریه و دیدگاهی در حوزه زنان و برنامه ای برای رفع تبعیض و ایجاد برابری نداشت و در برنامه‌های آنها صحبتی از زنان نبود.
تفاوت شرق و غرب دلیل ماندگاری سیاستمداران زن
بروجردی در ادامه این نشست با اشاره به حضور زنان در عرصه سیاست غرب و شرق، (تاچر و مرکل در اروپا و ایندیرا گاندی و بی‌نظیربوتو در آسیا) گفت: در غرب هیچ‌کدام از زنان سیاستمدار به قتل نرسیدند و یا در زندان از بین نرفتند. اکثر زنان سیاسی در غرب به دلیل خاستگاه خانوادگی به قدرت نرسیدند بلکه مدارج سیاسی را طی کردند. اما در این میان تفاوت‌هایی بین زنان سیاسی غرب و شرق وجود دارد که این تفاوت‌ها عمدتا به ماندگاری یا عدم ماندگاری زنان در عرصه سیاست منجر می‌شود.
وی افزود: به عبارتی زنانی که در کشورهای توسعه‌یافته به مدیریت کلان دسترسی پیدا کردند، به نوعی ماندگار هستند و تفاوتی ندارد که این سیاستمدار مرد یا زن باشد اگر مدارج سیاسی را طی کند، نخست‌وزیر یا رئیس‌جمهور می‌شود. اما در آسیا و در کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه این وضعیت وجود ندارد و زنان به سرنوشت بی‌نظیربوتو دچار می‌شوند.
سپس نوبت به فیروزه صابر رسید تا به عنوان نماینده ای از جامعه مدنی در ارتباط با موضوع سخن بگوید. وی گفت: اگر مشکلی برای حضور زنان در سطح دولت وجود دارد باید زمینه رفع آن را فراهم کرد و با عنوان کردن وجود موانع و مشکلات از بهره گیری زنان در پست های عالی سرباز نزد. وی تاکید کرد نظام جانشین پروری نزد مدیران خاصه مدیران زن باید ترویج و تقویت شود. برای تربیت مدیر یک سال کافی است. درحالی که ما ۴ سال را سپری کرده ایم و اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاده است!
صابر در ادامه سخنانش خطاب به رییس جمهور منتخب گفت: خانم مولاوردی جزو معدود کسانی است که درجامعه زنان به طور نسبی در همه طیف های فکری طرفدار دارد.آیا این فرصت باید سوزانده شود؟با کدام منطق؟ در حالی که اگر تفکری برای حضور زنان در سمت های عالی وجود داشته باشد بسیاری ازاستعدادها شکوفا می شود و این یعنی بهره گیری از فرصت ها.
عضو انجمن زنان مدیرکارآفرین هم چنین افزود: زنان علاوه بر تبعیض جنسیتی دچارتبعیض تفکر هم هستند و این تبعیض مضاعف راه را برای ورود بسیاری از زنان شایسته به جرگه کاندیداهای مناصب سیاسی می بندد.از همین رو ظرفیت های تخصصی و قوی از زنان که در بخش خصوصی موجود است با شرایط فعلی متاسفانه امکان حضور ندارند.
دکتر محمد فاضلی با بیان برخی مفروضات از جمله اینکه زنان ایران توانمند هستند و توانایی ایفای پست وزارت را دارند، اظهار کرد: به نظرم طرح این پرسش که آیا حضور وزیر زن در کابینه دوازدهم ضرورت دارد؟ صورت‌بندی درستی از مساله نیست و ممکن است با انتخاب یک یا دو وزیر در کابینه چراغ مطالبات زنان در جامعه خاموش شود!
وی افزود: به نظرم طرح بحث جنسیت در انتخاب وزیر چندان درست نیست زیرا ممکن است یک وزیر مرد بهتر بتواند از چند معاون یا مدیر زن بهره بگیرد و توان مدیریتی آنها را ارتقا دهد تا اینکه وزیر زنی که بدون در نظر گرفتن شایستگی و تخصص در پستی گذاشته شود و به سیاست‌های نادرستی دست بزند و نتواند در حق زنان آنچه که لازم است، به جا آورد.
استاد دانشگاه شهیدبهشتی در ادامه این پرسش را طرح کرد: انتخاب وزیر زن از میان زنانی که پیشنهاد داده می‌شوند تا چه اندازه می‌تواند خواسته زن لب مرز، زن بی‌سرپرست، زن بدسرپرست، زن معتاد، زن سرپرست خانوار و غیره باشد؟
وی در ادامه به ضرورت تولید دانش، تولید دانش درباره زنان و دانش زنانه توسط زنان تأکید کرد و گفت تا این دانش تولید نشود نمی توان مدعی شد که زنان هم پای مردان می توانند در قدرت هماوردی کنند.
انتخاب وزیر زن، حق طبیعی ماست
پروانه سلحشوری در انتقاد به سخنان فاضلی گفت: متاسفانه خبرهایی که درباره چینش کابینه به گوش می‌رسد حاکی از این است که باید برای حداقل‌ها بجنگیم. برای ماندن افرادی که قبلا در کابینه به خوبی ایفای نقش کردند. اما در پاسخ به سخنان دکتر فاضلی باید بگویم این حرف‌ها بازی با کلمات است و ضرورت جامعه امروز ایران، حضور زنان در پست وزارت است و نباید با فرضیه‌سازی این حق را نادیده گرفت و یا کمرنک کرد.
وی افزود: من به عنوان یک زن که در مجلس شورای اسلامی حضور دارد تلاش می کنم در چارچوب وظایفم در حوزه تقنینی و حق نظارت و تذکر به سایر قوا اقدامات لازم را انجام دهم تا نسل آینده بتواند به حق و حقوقش برسد و به راحتی چند زن وزیر در کابینه داشته باشد. شاید امروز باید از بحث‌های ابتدایی درباره این حق سخن گفت اما یقینا با تلاش ما در آینده این انتخاب یک حق طبیعی خواهد بود و دختران ما دیگر دغدغه جنگیدن برای انتخاب وزیر زن را نخواهند داشت و قطعا برای پست‌های بالاتر آماده خواهند شد.
قسمت پایانی این نشست به پرسش و پاسخ و طرح دیدگاه های حاضرین اختصاص داشت که استقبال شرکت کنندگان از این بخش موجب شد تا برگزار کنندگان وعده استمرار این سلسله نشست ها را بدهند.
