پارک‌ها و ورزشگاه‌های ویژه بانوان و اختصاص دادن فضایی به زنان در مترو و اتوبوس از جمله عملکردهای شهرداری تهران در ۱۲ سال گذشته در حوزه زنان بود که هر یک در زمان اجرا، سر و صداهای خاص موافقان و مخالفان خود را داشت. این طرح‌ها اما برای یک دوره ۱۲ ساله نه تنها کافی نیست که حتی به کف نیازهای زنان از فضای شهری نیز نزدیک نشده است و به نوعی می‌توان آن‌ها را اقداماتی در راستای تفکیک جنسیتی و از این دست نامید. ادعای توجه مدیریت شهری در این ۱۲ سال به حوزه زنان، در حالی بارها از سوی مسئولان سابق اعلام شده که کارشناسان این حوزه آن را قبول ندارند و معتقدند زنان امنیت، توجه و توانایی به کاربردن قابلیت‌های خود را در فضایی احتیاج دارند که فضای جامعه است؛ نه پارکی که دور آن را حصار کشیده اند. زنان نیازهایی بیش از یک پارک اختصاصی در نقطه‌ای از شهر دارند که رفت و آمد آن نیز مشکل است. همه دولت‌ها همواره مدعی توجه ویژه و اختصاص برنامه و بودجه در حوزه زنان بوده اند و شعارهای تبلیغاتی گوش نواز سر داده اند اما در عمل زنان کمترین جایگاهی حتی جایگاه مناسب مدیریتی در یک کابینه ندارند. مسئولان یا این حق را نادیده گرفته و پشت گوش می‌اندازند یا مانعی ایجاد می‌کنند که این مهم دور از دسترس به نظر برسد. اگر قرار بر توجه به زنان است، لازم است خانم‌ها بتوانند خود را در فضایی اثبات کنند که فضای جامعه است و جداسازی انجام نشده و پا به پای مردان فعالیت داشته باشند. این در حالی است که این روزها خانم ها حتی برای کار ساده ای مانند ثبت نام در باشگاه ورزشی مشکل دارند؛ چرا که این درفضا، ساعات بعد از کار به آقایان اختصاص دارد. اتوبوس‌ها و مترو ها همواره ظرفیت کمتری را برای خانم ها اختصاص داده که گاهی همان را نیز مردان اشغال می کنند. کافی است در یکی از تایم‌های پیک تردد سوار اتوبوس شوید و ببینید مردها هم در قسمت زنانه نشسته‌اند و مجبورید بایستید. این‌ها کمترین حقوقی است که ندیده گرفته می‌شود و همین تبعیض‌ها تا موارد مهم کشوری نیز امتداد پیدا می‌کند . در این خصوص سه عضو شورای شهر در گفت و گو با «قانون» از نگاه و رویکرد شورای شهر پنجم نسبت به امکانات و نیازهای شهری زنان گفتند که آن را در ادامه می خوانید:
تردد سخت مادران
بهاره آروین/ عضو شورای شهر
تهران شهری خودرو محور است. این نکته را کارشناسان مختلف به کرات یادآور شده اند؛ به این معنا که تهران گویا برای خودروها و نه برای انسان‌هاساخته شده است. در این بین نیاز بانوان به امکانات در فضاهای شهری نیز، یکی از موضوع‌های مهمی‌محسوب‌می شود که به آن توجه نشده‌است. به نظرم این واقعیت که تهران شهری خودرو محور است بیش از هر چیز می‌تواند پیامد جدی حاصل از نادیده گرفتن نیازها و امکانات مناسب برای زنان باشد، به خصوص مادرانی که فرزند خردسال دارند با مشکلات بیشتری در تردد مواجه هستند. این مادران اگر بخواهند به پارک دو کوچه آن طرف‌تر نیزبروند، شاید بدون ماشین برای‌شان سخت باشد، چون حتی پیاده راه های ما مناسب حمل کالسکه بچه نیست. مادران مجبورند به کرات برای گذشتن از جوی و جدول ها، این کالسکه را آن‌هم با بچه بلند کنند. وقتی فرزند خردسال یا نوپا دارید، پیاده راه‌ها آنچنان خطرناک یا مانع دارد و مسدود شده که مشخص است اصلا به تردد زنان و مادران در شهر فکر نشده و حتی ضروری ترین مناسب سازی هایی که باید انجام شود، برای آن ها در نظر گرفته نشده است. از سوی دیگر خانم های شاغل نیز با نوعی دیگر از تبعیض و نابرابری در امکانات روبه‌رو هستند. معمولا استخر ها و سالن‌های ورزشی سانس‌های بعدازظهر را به آقایان اختصاص می‌دهند؛ به خصوص آن دسته از این مجموعه‌ها که وابسته به سازمان های دولتی یا شهرداری هستند و قیمت مناسب تری دارند. آن ها اوقات بعد از کار را به آقایان اختصاص می دهند چون فرض بر این است که خانم ها خانه دار هستند و آقایان شاغل. این مسائل و بسیاری از مسائل دیگر را در مورد نیازهای بانوان در کلانشهر تهران ، می توان تشریح شده‌تر بیان‌کرد. مسائل متعددی وجود دارد که زنان به طور خاص با آن روبه‌رو هستند و نیازمند چاره‌اندیشی و برطرف‌شدن تدریجی است. این‌گونه نیست که یک شبه تصمیم بگیریم و تمام معابر ما از فردا برای تردد بانوان مناسب‌سازی شوند. به نظرم یکی از فوری‌ترین کارها، این است که در برنامه پنج ساله سوم شهرداری تهران که در واقع این روزها مشغول تهیه و تدوین آن هستند اعضای شورا و به طور خاص تر خانم های شورا باید نظارت کنند که رویکرد به مسائل و امکانات مناسب برای زنان مد نظر قرار بگیرد.
زنان احساس ناامنی می‌کنند
زهرا نژاد بهرام/ عضو شورای شهر
شورای پنجم، رویکردی وسواس‌گونه را در مواجهه با نیاز و امکانات زنان در پیش گرفته است که پس از ۱۲سال بی توجهی به این نیازها، مسلم است که اکنون به این رویکرد همراه با وسواس نیازمندیم.
این ها برآیند نگاه مردم برای تغییر در مدیریت شهری است. آرای مردم برای روی کار آمدن لیستی که ۳۰ درصد از اعضای آن را زنان تشکیل می‌دهند، موضوع را روشن می‌کند و این رویکرد هم از سوی مردم و هم از سوی منتخبین مورد توجه قرار گرفته است. یک تعامل مشترک بین آن اعتمادی که از طرف مردم صورت گرفته است و امیدهایی که در دل مردم ایجاد شده با انتخاب لیست امید برقرار است.
به یقین بدانید که چه زنان و چه مردان لیست امید در تلاش هستند شرایط محیط شهری را برای همه شهروندان و به ویژه زنان به بهترین شکل فراهم کنند و تا آنجا که ممکن است رفع تبعیض صورت گیرد. اگر نیاز بانوان در فضاهای شهری در ۱۲سال گذشته برآورده شده بود، ما این‌قدر در تمام فضاهای عمومی شهری احساس تبعیض نمی‌کردیم و احساس ناامنی در زنان نسبت به فضاهای شهری وجود نداشت.
این حس ناامنی، خود نگران کننده است. مطالعاتی که معاونت اجتماعی شهرداری انجام داده، خود موید این نکته است. نگاهی به این مطالعات نشان می‌دهد تلاش‌هایی که در گذشته صورت گرفته، کافی و هدفمند و با نگاه رفع تبعیض نبوده است. مناسب بودن فضاهای عمومی و استفاده از آن، موضوع مهمی است که باید در هر مطالعه ای که زندگی روزمره زنان و مردان را مدنظر قرار می دهد، مورد توجه قرار گیرد.
نیاز به حضور در فضا برای همه گروه ها فارغ از جنسیت، سن، سطح درآمد،شغل و … امری ضروری است و در ایران چون این فضا برای زنان به صورت تبعیض‌آمیز اعمال شده، در این راستا فعالیت بیشتری لازم است.
دیدگاه به زنان را ارتقا دهیم
زهرا صدراعظم نوری/ عضو شورای شهر
با حضور ۳۰ درصد از اعضای شورا مشخص است که نگاه شورای پنجم به زنان کاملا مثبت است و می‌داند زنان به عنوان نیمی از جامعه با توجه به ظرفیت‌هایی که دارند، می‌توانند جامعه را بهره‌مند کنند و در حیطه مدیریت شهری در حقیقت نقش زنان، نقش موثری خواهد بود.
نگاه زنانه و توام با آرامش و صلح زنان می‌تواند در اداره شهر شلوغ و پرهیاهویی مانند تهران بسیارموثر باشد. وقتی این اعتماد و اطمینان به زنان وجود داشته باشد و چنین دیدگاهی بر شورای پنجم حاکم باشد، به نیازها و مشکلات زنان نیز توجه خواهد شد. اعضای شورا خانم‌ها هستند و طبیعتا تلاش می‌کنند سهم زنان را در مدیریت شهری افزایش دهند و تعداد مدیران و افرادی را که دارای مسئولیت واختیار در اداره شهر هستند، بیشتر کنند.
از لحاظ فیزیکی نیاز هست که فضاهایی به زنان اختصاص داده شود تا آنان به راحتی ورزش کنند و اوقات فراغت بگذرانند. زنان نیاز به امنیت دارند، همچنین برای رفت و آمد احتیاج به این است که وسایل نقلیه عمومی شرایط بهتری داشته باشند.
به نظرم به جای مصداق باید اول روی دیدگاه‌ها کار کرد. اگر دیدگاه‌ها صحیح باشد و دیدگاه توجه به زن‌ها وجود داشته و آن را به عنوان یک واقعیت ۵۰درصدی ببینند، طبیعتا در برنامه‌ریزی تسری پیدا کرده و خروجی این دیدگاه در قالب برنامه می‌تواند مفید و موثر باشد. در تهران به دنبال آن هستیم که در چهار سال آینده زنان به‌طور حقیقی به بخش مهمی از مطالبات خود برسند؛ مطالباتی که از سپردن فعالیت‌های مدیریتی دراداره شهر گرفته تا توسعه توجه به زنان در فضاهای شهری. نمی‌خواهیم در مورد زنان فقط شعار بدهیم و باید زنانی در چهارسال آینده در حوزه مدیریت شهری پرورش یابند که بتوانند تاثیر گذار در تبیین جایگاه واقعی زنان باشند.
منبع: قانون
