نگاهی بر احوال ورزش بانوان در سال ۹۳

سارا خرمن بیز- شیما شعاعی

ورزش زنان در سال ۹۳ روزهای خوبی را سپری کرد. در این سال بازی های آسیایی اینچوئن برگزار شد و ورزشکاران زن ایرانی در این رقابت ها نمایش موفقی داشتند. اگر چه ورزش زنان امسال نیز همچون گذشته با مشکلات جدی مانند حامی مالی، کاهش اردوهای تدارکاتی ومسابقات دوستانه و حضور اندک در رقابت های بین المللی مواجه بود، اما این همه نتوانست مانع از گام های بلند و موففیت های آنان در سال جاری باشد. در گزارش پیش رو مروری بر ورزش زنان در سال گذشته داشته ایم.

یک سال گذشت… بی آنکه کسی ببیند آن ها چگونه دویدند، زمین خوردند،عرق ریختند، سکوهای قهرمانی را بالا رفتند. اغلب تنها بودند؛ کسی برایشان کف نزد، حتی بعد از پیروزی منتظر صف استقبال کنندگان خودجوش در فرودگاه نبودند. آن ها تنها می خواهند گوشه چشمی هم به زنان داشته باشند،زنانی که سهم شان از افتخارات ملی ثبت مقام و رتبه هایشان در  کارنامه های مدیران و مسئولان ورزشی و سیاسی کشور است. ورزش زنان، این روزها به تبعیت از تمامی حوزه هایی که واژه «زنان» را به یدک می کشد از دید همگان مهجور مانده است.

سال نود و سه برای ورزش زنان همچون مردان سالی پر فراز و نشیب بود؛ روزهای خوشش بیش از ورزش مردان نباشد کمتر هم نبوده اما کسی این روزها را ندیده است؛ این در حالی ست که کشیدگی عضلات پای چپ  فوتبالیست تیم چهاردهم لیگ برتر تیتر اول اخبار ورزشی می شود یا ناداوری در بازی های ملی احساسات عمومی را جریحه دار می کند، و همه برای تخریب تیم مقابل بسیج می شوند … علت این ندیدن ها چیست!؟ آیا «جنسیت» معیار مناسبی برای دیده شدن و فراموش شدن است!؟علت یابی و فهم صحیح و دقیق از آن نیازمند پژوهش است که در فرصت این گزارش نمی گنجد اما می توان نگاهی گذرا به آنچه در سال اخیر بر  ورزش زنان رفته است داشت.

روزهای خوش نقش در ورزش بانوان

در باب روزهای خوش ورزش، می توان به تشکیل کارگروه ورزش زنان در اردیبهشت ماه سال جاری اشاره کرد.کارگروهی متشکل از نه تن از مدیران زن کشور که به گفته شهریان؛ معاون وزارت ورزش  در امور بانوان نخبگان این حوزه به شمار می روند. در پی تشکیل این کارگروه، ۳۱ کاگروه استانی نیز به منظور توسعه ورزش زنان و اقدامات زیربنایی در این راستا تشکیل شده است. اما همه چیز به همین خوبی پیش نرفته است. و بعد از آن تاریخ، هیچ اطلاعاتی توسط مسئولان امر درباره اقدامات صورت گرفته منتشر نشده است.

یکی دیگر از اتفاقات مهم امسال، مدال های خوش رنگی بود که در مسابقات بین المللی و داخلی نصیب زنان کشور شد؛این درحالی ست که هیچ آمار دقیقی از آن ها در دسترس نیست. و آمارهای موجود در وبسایت وزارت ورزش و جوانان قدیمی و تنها مربوط به مردان است. گویا زنان هیچ نقشی در افتخارات ورزشی کشور ندارند اما می توان آمارهایی را از منابع پراکنده به دست آورد که خلاف این موضوع را ثابت می کند؛ حدود پانزده مدال طلا، نه نقره و سیزده مدال برنز سهم زنان ایران از مسابقات آسیایی وجهانی بوده است. علاوه بر این مقام ها، ورزش زنان شاهد رویدادهای خوش دیگری هم بوده است:

1. صعود یک پله ای تیم ملی والیبال زنان ایران در آسیا و کسب مقام هفتم هم پا و همراه با والیبال مردان.
2. انتخاب زهرا نعمتی، نخستین طلا دار تیم ملی تیراندازی با کمان بانوان معلول ایران به عنوان ورزشکار نمونه جهان در سال ۲۰۱۴، از طرف بنیاد جهانی توسعه ورزش.
3. نخستین قضاوت بین المللی دو داور زن ایرانی در مسابقات فوتبال آسیایی(اینچئون کره جنوبی).
4. انتخاب ساره جوانمردی؛ به عنوان بهترین ورزشکار زن جهان در سال ۲۰۱۴٫ جوانمردی موفق به کسب دو نشان طلا در دو ماده تیراندازی با اسلحه در مسابقات پارا آسیایی اینچئون شد. او همچنین موفق به کسب دو نشان طلای دیگر در مسابقات جهانی آلمان و لهستان(۲۰۱۴) شد. البته افتخارت جوانمردی به این دو سطر خلاصه نمی شود؛ وی بهترین ورزشکار زن دارای معلولیت سال آسیا (۲۰۱۴) نیز شناخته شده است.
5. انتساب طاهره طاهریان  به عنوان مشاور ورزشی در معاونت امور بانوان ریاست جمهوری و تشکیل کارگروه ورزش زنان.

البته کسب این مدال ها و مقام ها آنقدر هم بی حاشیه و آسان نبوده است؛  بودجه محدود فدراسیون ها و تیم های ورزش زنان، عدم حمایت مالی از تیم های ورزشی زنان و در پی آن کاهش تعداد اردوهای تدارکاتی و از همه مهم تر عدم حمایت معنوی از ورزش زنان و عدم نمایش موفقیت های ورزشکاران زن در حوزه عمومی و تشویق آن ها از جمله عواملی است که مانع توسعه ورزش زنان در سال اخیر شده است؛ با این حال ورزش زنان موفق به موفقیت های بی بدیلی در رشته های انفرادی و تیمی شده است. طاهریان علت این ناکامی و کمبودها را  عدم مشارکت زنان در مدیریت ورزش کشور می داند و رشد ورزش زنان را منوط به افزایش حضور مدیران زن و دغدغه مندان این حوزه می داند.

جدول افتخارات زنان ورزشکار ایرانی در بازی های آسیایی اینچئون-۲۰۱۴

آه ورزش زنان از رنجی که می برد…

ورزش که خود نماد جوانمردی و عدالت و پهلوانی ست؛ عمری ست که به میدان نابرابری های جنسیتی و تبعیض علیه زنان بدل شده است. میدانی که نه توانایی های فردی و گروهی بلکه کلیشه های جنسیتی در رویکرد مردسالارانه  نتیجه را  مشخص می کند و نتیجه چیزی جز به حاشیه راندن زنان از میادین ورزشی چه در جایگاه مشوق،حامی و تماشاچی و چه در جایگاه ورزشکار  و محدود کردن مسئولیت و نقش های اجتماعی زنان به فرزندآوری و همسری و خانه داری نیست. سال نود و سه از این جهت برای ورزش زنان نقطه ای تاریک محسوب می شود؛ عدم اجازه ورود زنان به برخی از میادین ورزشی که در پی بازی های جهانی والیبال مردان موجب ضرب و شتم و بازداشت گروهی از خبرنگاران و تماشاگران زن حاضر در ورزشگاه شد و در آخر، کنفدارسیون جهانی والیبال، محرومیت های جدی را علیه والیبال ایران در نظر گرفت که خود مانع توسعه ورزش می شود. از دیگر نقاط دلسرد کننده در ورزش زنان اظهار نظر برخی از علما، روحانیون و مسئولان کشوری در خصوص حضور زنان و افتخارآفرینی های آنان در بازی های آسیایی اینچئون؛ مبنی بر  عدم نیاز جامعه اسلامی به حضور ورزش کاران زن بود. این در حالیست که زنان  ایرانی موفق به کسب شانزده مدال در رشته های مختلف شدند، مدال هایی که گاهی ناعادلانه و از سر انزوای ورزش زنان ایران در جامعه جهانی از طلا به نقره تبدیل شد. اتفاقی که گریبان تیم تیراندازی زنان ایران در ماده تفنگ بادی را گرفت و مدال طلای قطعی تیم ایران به دلیل نفوذ چینی ها در جوامع ورزشی آسیا را نقره ای رنگ کرد. از این اتفاقات در ورزش زنان کم رخ نداده است اما عدم توجه  مسئولان به آن ها و عدم پوشش رسانه ای این رویدادها خود از عوامل اصلی در عدم اقبال عمومی به ورزش زنان و توسعه  و تعمیق نابرابری های جنسیتی ست.

بایدهایی که سیاستگذاران ندیدند

شاید امروز باید به دنبال این نقاط تاریک، کاستی ها و علل بروز آن ها رفت تا سال های آتی ورزش زنان شاهد وقوع مجدد این مخاطرات و مسائل نباشد؛ چراکه از منظر جامعه شناسی تداوم این شرایط زمینه های بروز مسائل اجتماعی چون گسست اجتماعی، گسترش مردسالاری، مهاجرت نسل جوان و … را فراهم می کند. متخصصان و کارشناسان اجتماعی در پی ارائه ی راهکارهایی برای رفع این معضلات بوده و هستند؛و از ماحصل کار آن ها این چنین بر می آید که رشد و توسعه ورزش زنان را باید در محورهای زیر جستجو کرد:

1. اصلاح زیرساختها
2. توجه مسئولین و اصلاح نگرش آنها به ورزش بانوان
3. فراهم ساختن امکانات لازم برای برگزاری مسابقات در تمامی رشته ها برای بانوان
4. پخش تلویزیونی ورزش زنان ( ورزش زنان برای پیدا کردن توسعه باید دیده شود)
5. اجازه ی ورود بانوان به ورزشگاه ها